حزب نوانديشان ايران اسلامي

ذهن را تسخير کن قلب و روح از آن تبعيت خواهد کرد.
Capture Their Minds & Their Hearts &souls Will Follow
اگر شعار عمليات رواني را عبارت فوق بدانيم، راه مبالغه و گزاف‌گويي را نپيموده‌ايم. امّا عمليات رواني که چندي است در کشور ما به‌ويژه عرصه‌ي سياست آن را به مثابه يک نوع جادوگري سياسي وانمود مي‌کنند چيست؟ و از چه زماني رايج بوده است؟

تاريخچه عمليات رواني
در سطح جهاني عمدتاً عمليات رواني برعهده‌ي يک واحد ويژه در کنار ساير واحدهاي نظامي ولي با پيچيدگي بيشتر است. تاريخ انجام عمليات رواني به‌عنوان يک بخش لازم و بلکه حياتي عمليات نظامي بسيار طولاني است مثلاً آن‌گاه که اسکندر کبير دريافت گستردگي سرزمين‌هاي تحت کنترل وي و پراکندگي نيروهايش ممکن است دشمنان را به خيالاتي افکند، به افسرانش دستور داد لباس‌هاي (زره‌هايي) عظيم را طراحي کنند که با کلاهخودهايي بزرگ، تصوير نوعي سواران غول مانند زره‌پوش داراي 7 يا 8 فوت قد را در ذهن پديدآورد اين زره‌ها که مخصوصاً بجا گذاشته مي‌شد و نيز جاي پاها، پس از گذشتن لشگريان اسکندر، نيروهاي دشمن را به اين گمان و توهم مي‌انداخت که آنان با «غول‌هايي» جنگجو در خدمت اسکندر و يا سربازان غول‌پيکر بايد مبارزه کنند لذا همين وحشت آنان را از بسياري اقدامات باز مي‌داشت.
توصيه‌هاي سان‌تزو، استراتژيست سه هزار سال پيش چين در کتاب «هنر جنگ» نيز از آموزه‌هاي کهن درباره عمليات رواني است که توسط امثال چنگيزخان به دقت به اجرا درآمد:
چنگيزخان که از طريق روسيه، آسياي ميانه، ايران حتي به اروپا نيز لشکر کشيد کاملاً از تاکتيک‌هاي عمليات رواني مطلع بود و از طريق فريب و گسترش اطلاعات غلط دشمنان خود را پيش از نبرد به هراس و هزيمت وادار مي‌کرد.
او افرادي را که وظيفه‌ي «عامل نفوذي» داشتند پيش از ورود لشکرش به هر منطقه، به کشور هدف اعزام مي‌کرد تا به عمليات رواني چهره به چهره بپردازند. اين افراد بين مردم از لشکريان بي‌شمار و خونخوار خان مغول حکايت‌هاي وحشتناک مي‌گفتند. ضمناً چنگيزخان شخصاً نيز از طريق مانور واحدهاي فوق‌العاده متحرک اين توهم را در دشمنان پديد مي‌آورد که لشکرش چند برابر است. او بخشي را در لشکرش ايجاد کرد که وظيفه‌ي دستگيري يا کشتن «پيام رسانان» يا «پيک‌هاي» رقيب را برعهده داشتند اين کمانداران با اين عمل در سيستم اطلاعاتي رقيب اخلال کرده و روحيه‌ ارتش رقيب را دچار ضعف مي‌نمودند. در جنگ دوم جهاني نيز کاربرد عمليات رواني توسط آلمان‌ها و نيز رقباي آن‌ها شديداً گسترش و تعميق يافت، به‌گونه‌اي که اصطلاح پروپاگاند (تبليغات) و پروپاگانديست (تبليغاتچي) تا حدود زيادي با نام گوبلز وزير تبليغات آلمان نازي گره‌خورد. تجربيات به‌دست آمده در جنگ دوم جهاني بعدها در جنگ کره، ويتنام، پاناما و جنگ خليج فارس تکميل شد و
اکنون به مثابه يک «علم» يا تخصص ويژه توسط کساني‌که آن‌ها را رزمندگان عمليات رواني (psyops Warriors) مي‌نامند، به‌کار گرفته مي‌شود.

عمليات رواني چيست؟
آنچه که عمليات رواني (psychological operations) يا جنگ رواني (Psychological War) و يا به‌طور خلاصه و مخفف (Psychowar)يا (psyop)n ناميده مي‌شود و در واقع عبارت است از عمليات طراحي شده براي انتقال گزينشي به مخاطب به‌منظور تأثيرگذاري بر احساسات، انگيزه‌ها (سائق‌ها)، مکانيسم استدلال، و نهايتاً رفتار سازمان‌ها، گروه‌ها و افراد. و يا در تعريف ديگر عمليات رواين ممکن است به‌عنوان کاربرد حساب‌شده‌ي ارتباطات براي تأثير بر تمايلات و رفتار انساني تعريف شود تا اين تأثيرگذاري مايه ايجاد رفتارهاي جمعي، احساسات و روش‌هاي کارکردي ويژه‌اي در هدف گردد تا در اين راستا بتوانيم به اهداف و منافع ملي خود دست يابيم.
بي‌گمان عمليات رواني، نبرد انديشه است. سلاح‌هاي اوليه در عمليات رواني صوت و تصوير است. عمليات رواني (Psyop) مي‌تواند از ارتباطات چهره به چهره، ديداري شنيداري (تلويزيون)، صوتي (راديو يا بلندگو)، مکتوب نظير (روزنامه‌ها، کتاب‌ها، مجلات، پوسترها و اوراق تبليغاتي) بهره‌ گيرد. در
اين سلاح‌ها چگونگي ارسال اهميت اصلي را ندارد بلکه پيام و نيز ميزان تأثيري که بر مخاطب مي‌گذارد، از اولويت برخوردار است. شعارها نيز در چارچوب عمليات رواني معناي ويژه مي‌يابند، شعارهايي نظير «يا مرگ يا آزادي» اصولاً براي تحريک و در قالب عمليات رواني به‌کار گرفته مي‌شود.

فرآيند طراحي تبليغات و عمليات رواني
با شناخت اجمالي از عمليات رواني در مي‌يابيم که عمليات رواني و پروپاگاندا يعني تبليغات، ارتباطي بس به‌هم پيوسته دارند، لذا اگر عمليات رواني را به‌واقع شکل‌گيري و به اجرا درآمدن «فرآيند تبليغات مؤثر» بدانيم، ره به‌خطا نرفته‌ايم. تبليغات نيز همانند عمليات رواني بايد زنده، به روز و منعطف باشد.
در اين نوشتار کوتاه صرفاً به ذکر سر فصل‌هاي پروسه طراحي تبليغات براي عمليات رواني اکتفاء مي‌نمائيم تا در زمان مناسب مکانيسم اجرايي آن را برشکافيم.

1- مطالعه‌ي ابتدائي عمليات رواني:
اولين وظيفه براي طراحي تبليغات و عمليات رواني، گامي است که آن را مطالعه‌ي ابتدائي عمليات رواني Basic Psyop Study (Rps) مي‌نامند و آن
گردآوري اطلاعات پيرامون منطقه و عناصر هدف عمليات است. اطلاعات بر موضوعات موردعلاقه عمليات رواني تمرکز مي‌کند و سپس به تحليل منابع اطلاعات مي‌پردازد.
تحليل هدف، عمل اصلي در فرآيند رقابت و مبارزه است. يعني بررسي و آزمايش اطلاعات به نحوي که به تحليلگر اجازه دهد فهرستي از اهداف رواني را تهيه نمايد تا پرسنل عمليات رواني را به هدايت دقيق عمليات رواني موفق گرداند.

2- تعيين مأموريت:
در اين‌جا پرسنل عمليات رواني در فرآيند تبليغات جايگاه خود را مي‌يابند و گام‌هاي تصميم‌گيري را براي عمليات رواني يک به يک بر مي‌دارند.

3- ارزيابي عمليات رواني از موقعيت:
در اين‌ جايگاه فرماندهي عمليات رواني با ارزيابي اطلاعات به‌دست آ»ده، حمايت مبتني بر عمليات رواني از مأموريت را قطعي کرده و گام نخست را در اجراي عملياتي بر مي‌دارد.

4- آماده‌سازي طرح:
پس از قطعي‌شدن پروژه عمليات رواني، طرح تبليغاتي، تعيين وظيفه و مسئوليت اجزاي تبليغات، آماده‌شده و سرمايه‌گذاري و مهره چيني لازم از لحاظ نيروي عملياتي انجام مي‌پذيرد

5- گزينش رسانه:
در اين مرحله با توجه به پيامي که بايد ارسال گردد و نيز مخاطبين موردنظر، رسانه‌ي موردنياز که بالاترين فراگيري و تأثير را داشته باشد؛ انتخاب مي‌‌نمايند.

6- اجراي عمليات يا بسط و نشر تبليغات:
در اين مرحله فرآيند اطلاعات‌گيري، پيام و اطلاعات‌سازي، سمعي و بصري‌سازي پيام، نشر آن از طريق رسانه‌ي مطلوب در قالب کار هنري، کلمات، سمبول‌ها و نمادها و متون و... صورت مي‌گيرد. اين عمليات بسط و نشر و در عين‌حال دريافت بازخورد و نيز تحليل نقايص و طراحي پيام مجدد را در بر مي‌گيرد.

ارسال به دیگران -

چاپ با عکس -

چاپ بدون عکس -

نظرات شما